Groby Więźniów 1939 – 1956

Praca Jana Władysława Bonikowskiego z Rawicza, wykonana przed 2001 rokiem, stanowiąca fragment książki pt. „Groby więźniów 1939 – 1956 straconych, zamęczonych i zmarłych w Rawiczu, Miejskiej Górce i Żmigrodzie” (Rawicz 2001).

Szybko biegnie czas, upływają dni, tygodnie, miesiące i lata… Ludzka pamięć jest zawodna, a przecież są wydarzenia i dokonania w rodzinie, narodzie czy świecie, o których zapomnieć nie wolno. Nie wolno zapomnieć nam o martyrologii naszych przodków, ojców czy braci, tych którzy życie swoje oddali narodowi za jego wolność.

Jednym z miejsc kaźni, podczas okupacji hitlerowskiej (1939 – 1945) i w okresie reżimu stalinowskiego (1945 – 1956), w którym ginęli Polscy Bohaterowie, było więzienie w Rawiczu wraz z podległymi mu ośrodkami w Miejskiej Górce i Żmigrodzie.

Istnieją różne opracowania, opisujące dzieje rawickiego więzienia, jednakże do tej pory nie było próby kompleksowego skatalogowania ofiar, ani miejsc ich pochówku. Praca Jana Władysława Bonikowskiego z Rawicza uzupełnia ten brak.

Chociaż Jan Władysław Bonikowski, autor opracowania „Groby więźniów 1939 – 1956 straconych, zamęczonych i zmarłych w Rawiczu, Miejskiej Górce i Żmigrodzie” (Rawicz 2001) zastrzega się, że wiele dokumentów zostało zniszczonych bądź z innych powodów jest niedostępnych, to jednak dzięki jego skrupulatnym dociekaniom, wykonana praca jest cennym udokumentowaniem tamtych czasów i pomocą dla ustalenia miejsca pochówku ówczesnych więźniów, pomocą szczególnie przydatną ich rodzinom.

Ten długi rejestr nazwisk budzi refleksję: kim człowiek staje się dla człowieka w imię obłędnych ideologii XX wieku! Zaś nad mogiłami każe nam się pochylić i z wdzięcznością za ofiarę ich życia zanieść do Boga „Wieczny odpoczynek …”.

Ks. kan. Józef Podemski, Proboszcz Parafii pw. Chrystusa Króla i Zwiastowania NMP w Rawiczu.

Poniżej prezentujemy dwa podstawowe spisy więźniów z rawickiego więzienia, stanowiące zasadniczą część pracy Jana W. Bonikowskiego.

LEGENDA:

R – Rawicz, cmentarz parafialny
M. – Miejska Górka, cmentarz przyklasztorny
Ż – Żmigród, cmentarz parafialny
G – istnieje grób indywidualny, nr kwatery; G25 – kwatera „za murem”; G14 – zacieniowane / kwatera 14a (rząd wzdłuż ulicy Spokojnej)
E – ekshumowany przez rodzinę

Wykaz osób zmarłych w Zakładzie Karnym Rawicza i Oddziale w Miejskiej Górce w okresie okupacji hitlerowskiej

UZUPEŁNIENIE